Phòng và trị bệnh trĩ bằng khí công

Theo y học cổ truyền, bệnh trĩ xuất hiện do phần khí hư nhược, khiến máu không được lưu thông tốt, ứ lại, gây xung huyết và tạo thành các búi sa xuống. Việc tập khí công có thể giúp tăng cường trương lực cơ vùng hạ vị, tăng sự lưu thông máu, dẫn đến co nhỏ búi trĩ hoặc ngăn ngừa bệnh tái phát.

Trĩ là một bệnh rất hay gặp trên lâm sàng. Người xưa dùng câu “Thập nhân cửu trĩ” (cứ 10 người thì có tới 9 người bị trĩ) để nhấn mạnh tính phổ biến của nó. Các nguyên nhân gây bệnh gồm: táo bón kéo dài, thói quen nhịn đại tiện, đứng lâu, ngồi nhiều, ít vận động, ăn quá nhiều chất cay nóng, nghiện rượu, xơ gan…

Phương pháp khí công có thể áp dụng cho người bị trĩ giai đoạn đầu (búi trĩ chưa sa ra ngoài hoặc chỉ sa khi đại tiện) để giảm triệu chứng bệnh. Ngoài ra, những người bị bệnh nặng (búi trĩ sa ra ngoài tự nhiên) đã được điều trị bằng can thiệp (cắt hoặc thắt trĩ, tiêm hoại tử) cũng có thể tập để phòng tái phát.

Sau đây là hướng dẫn tập luyện:

Bài 1: Có thể tập mọi lúc, mọi nơi, khi nằm, ngồi hoặc đứng.

Thả lỏng cơ bắp toàn thân, tập trung tinh thần về vùng bụng dưới. Hít vào từ từ, khép và ép chặt hai bên mông, đùi lại với nhau, lưỡi cong đưa lên áp vào hàm trên. Đồng thời co thắt và thót vùng hậu môn lại như khi nhịn đại tiện. Nín thở và giữ nguyên tư thế này trong vài giây rồi từ từ thở ra, thả lỏng cho cơ vùng hậu môn trở về trạng thái bình thường, lưỡi đưa xuống. Làm khoảng 20 đến 30 lần, mỗi ngày tập 2-3 lần.

Bài 2: Tập khi đi bộ.

Thẳng người, hàm khép hờ, hai tay buông thõng tự nhiên, bàn tay nắm hờ, tập trung ý nghĩ vào đan điền (vùng bụng dưới gần xương mu, là vùng tập trung khí của cơ thể). Các ngón chân cong gập bám chặt mặt đất. Vừa thót hậu môn vừa đi bộ từng bước nhẹ nhàng, thở đều. Đi trong tư thế như vậy khoảng 3-5 phút. Sau đó giãn hậu môn về như cũ, thả lỏng các ngón chân, đi bộ đều khoảng 1-2 phút rồi tiếp tục đi theo kiểu trên.

Mỗi lần tập khoảng 30 phút, ngày 1-2 lần. Bài tập này cũng tốt cho những bệnh nhân tiểu không tự chủ, rò hậu môn, sa trực tràng.

Bài 3: Đứng thẳng, hai chân dạng rộng bằng vai, các ngón chân bám chặt mặt đất, hai tay buông xuôi, bàn tay nắm hờ.

Từ từ gập gối như xuống tấn, lưng thẳng. Miệng khép, đưa lưỡi xát vòng quanh vòm miệng trên – dưới. Khi nước bọt tiết đầy miệng, hít sâu nhẹ nhàng, lưỡi đặt lên hàm trên, nuốt từ từ, đồng thời thót hậu môn lại, nín thở, giữ tư thế đó vài giây. Thở ra, thư giãn để chuẩn bị cho lần tiếp theo.

Làm như vậy khoảng 20 lần, sau đó đi bách bộ trong 30 phút. Mỗi ngày tập 2 lần. Bài này còn có tác dụng tăng cường, kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng hơn.

Bài 4: Nằm ngửa trên giường, hai chân duỗi thẳng, khép vào nhau, hai tay xuôi dọc theo thân mình.

Mắt nhắm hờ, tập trung ý nghĩ về vùng đan điền. Hít vào từ từ, đồng thời thót hậu môn, xiết chặt hai bàn tay, cắn chặt hai hàm răng, cong gập hết cỡ các ngón chân lên phía đầu. Giữ tư thế này khoảng 3-5 giây, thở ra từ từ, thả lỏng toàn bộ cơ bắp. Làm khoảng 5-10 phút. Mỗi ngày tập 2-3 lần.

Lưu ý:

– Về nguyên lý, các bài tập trên gần giống nhau, nên tùy theo điều kiện thời gian và môi trường sinh hoạt mà chọn bài thích hợp. Cũng có thể xen kẽ những tư thế tập khác nhau để nâng cao hiệu quả.

– Cần tập thường xuyên, kiên trì.

– Không tập khi trĩ đang chảy máu, nhiễm trùng búi trĩ hoặc hậu môn trực tràng, khi mới cắt, thắt trĩ.

ThS Phạm Đức Dương, Sức Khoẻ & Đời Sống