Coi chừng nhiễm độc do dùng trinh nữ hoàng cung

Tiến sĩ, dược sĩ Nguyễn Thị Ngọc Trâm, nhà khoa học đã được nhận giải thưởng Kovalevskaia với công trình nghiên cứu về cây Trinh nữ hoàng cung (TNHC), khuyến cáo Việt Nam có tới 7 cây có hình thái thực vật giống nhau và giống TNHC, chỉ khác nhau về gene (AND).

Chỉ có các nhà khoa học mới xác định được dựa trên cơ sở kết quả nghiên cứu về gene (ADN), không thể phân biệt được bằng mắt thường. Việc sử dụng phải cây có độc tính sẽ ảnh hưởng tới gan, thận và các chức năng khác của cơ thể.

Có thể nguy hiểm đến tính mạng

Chỉ với cụm từ khóa “cách chữa bệnh từ “TNHC” trên google, có thể dễ dàng tìm ra hàng chục nghìn kết quả về các “bài thuốc” với kinh nghiệm kiểu “anh kể chú nghe”, như tìm TNHC về phơi, sấy, hay sao vàng. Cũng có người khuyên lấy 5 – 10 lá để sắc uống, chữa các bệnh như u xơ tử cung, u xơ tuyến tiền liệt, thậm chí chữa cả ung thư vòm họng, ung thư phổi…

Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngọc Trâm bày tỏ sự lo lắng trước việc nhiều người sử dụng tràn lan loại cây này để chữa bệnh, bất chấp khuyến cáo của các nhà khoa học. TNHC là cây thuốc quý điều trị các bệnh về u bướu. Nhưng cần hết sức cẩn trọng với các bài thuốc gắn với TNHC. Bởi lẽ mặc dù công dụng trong điều trị u bướu của TNHC đã được chứng minh dựa trên cơ sở khoa học và lâm sàng nhưng tác dụng ấy chỉ đúng ở cây TNHC Việt Nam, có tên khoa học là Crinum latifolium L. họ Amaryllidaceae. Vì thế, việc sử dụng các sản phẩm được sản xuất từ nguồn nguyên liệu chưa được kiểm soát chất lượng không những không có tác dụng chữa bệnh mà còn gây độc cho gan, thận, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

Bệnh cạnh đó, ngay cả khi đã chọn đúng loại cây TNHC mà vùng trồng không đạt yêu cầu về thổ nhưỡng, khí hậu, nguồn nước, quá trình chăm sóc, thời gian thu hái, chế biến thì dược liệu đó cũng không đảm bảo hàm lượng hoạt chất sinh học để làm thuốc.

Nhầm với thực phẩm chức năng

Tiến sĩ Trâm khuyến cáo, khi sử dụng loại dược liệu từ TNHC, người dân cần thận trọng, tìm hiểu rõ nguồn gốc dược liệu, cũng như tìm hiểu các loại thuốc điều trị có thành phần của TNHC đã được Bộ Y tế kiểm nghiệm và cho phép. Từ những năm 2004, khi công trình nghiên cứu về bài thuốc điều trị u xơ tử cung và phì đại lành tính tuyến tiền liệt của tiến sĩ Trâm và các nhà khoa học trong và ngoài nước chứng minh được tác dụng thực sự của cây TNHC thì hàng loạt sản phẩm gắn với mác TNHC cũng đua nhau ra đời.

Hàng loạt sản phẩm gắn mác TNHC đua nhau ra đời. Ảnh: Kim Anh.

Tuy nhiên hầu hết các sản phẩm này đều là thực phẩm chức năng, được chiết xuất thành viên nang, nếu không đọc kỹ thì người tiêu dùng rất dễ lầm tưởng là thuốc trị bệnh. Nhiều sản phẩm còn được quảng cáo có thể “xua tan nỗi lo ung bướu” hay “nâng cao hiệu quả điều trị bệnh u xơ, u nang”, thậm chí là có tác dụng… tiêu tan khối u. Thực tế này khiến không ít người bệnh “hoa mắt, chóng mặt” vì không biết đâu là thuốc từ được nghiên cứu chính xác từ cây TNHC.

Theo Cục Quản lý dược – Bộ Y tế, trên thị trường chỉ có hai sản phẩm được công nhận là thuốc điều trị bệnh sản xuất từ cây TNHC là thuốc CRILA được bào chế từ các alcaloid có hoạt tính sinh học chiết xuất từ lá cây TNHC của công ty TNHH Thiên Dược (số đăng ký: V1167-H12-10 với chỉ định điều trị u phì đại tuyến tiền liệt và u xơ tử cung) và Tadimax của Danapha là bài thuốc có thành phần TNHC phối hợp với vài loại dược liệu khác của Việt Nam với một chỉ định điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt, không chỉ định điều trị u xơ tử cung.